Συμβουλές

Σύμφωνα με τη συνδικαλιστική παράδοση, ιδίως σε χώρες της Νότιας Ευρώπης, οι κύριες δράσεις των σωματείων είναι οι συλλογικές διαπραγματεύσεις, οι απεργίες και οι διαδηλώσεις.

Τα τελευταία όμως χρόνια, οι αλλαγές στην εργατική νομοθεσία έχουν περιορίσει το δικαίωμα των ελεύθερων διαπραγματεύσεων μεταξύ εργοδοτών και εργαζομένων με συνέπεια οι συλλογικές διαπραγματεύσεις να έχουν συρρικνωθεί σε όλα τα επίπεδα.

Από την άλλη πλευρά, η ενημέρωση και διαβούλευση παραμένει ένας σοβαρός και νομικά κατοχυρωμένος τρόπος, βάσει του οποίου οι εκπρόσωποι των εργαζομένων κάθονται γύρω από το ίδιο τραπέζι με τον εργοδότη και προσπαθούν να βρουν μια αμοιβαία ικανοποιητική λύση σε κάθε πρόβλημα. Παρά το γεγονός ότι κανείς δεν εγγυάται ότι θα βρεθεί πράγματι η λύση αυτή, αν επιθυμείτε πράγματι να οδηγηθείτε σε μια λύση, είναι απαραίτητο να προσέλθετε στην ενημέρωση και διαβούλευση τηρώντας μια σοβαρή στάση.

Σε αρκετές από τις περιπτώσεις που εξετάστηκαν στην έρευνα, η οποία πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο του προγράμματος INVOLVE, ήλθαμε αντιμέτωποι με εργοδότες, που προσπαθούσαν να παρακάμψουν τη διαδικασία ενημέρωσης και διαβούλευσης ή με εκπροσώπους των εργαζομένων, που την αντιμετώπιζαν με καχυποψία και την υποτιμούσαν, πράγμα το οποίο ελαχιστοποιούσε τις πιθανότητες, που είχαν να επωφεληθούν από τη συμμετοχή τους σε αυτή.

Η ενημέρωση και η διαβούλευση θα πρέπει να συνιστούν μια συναινετική διαδικασία. Και τα δύο μέρη έχουν να επωφεληθούν, εάν κατορθώσουν να συνάψουν μια κοινώς αποδεκτή Συμφωνία, που θα διαφυλάττει τα συμφέροντα τόσο των εργοδοτών όσο και των εργαζομένων.

Σε χώρες όπως η Γερμανία, η Γαλλία, η Ολλανδία ή οι Σκανδιναβικές χώρες, υπάρχει μια μακρά παράδοση στην ενημέρωση και τη διαβούλευση, από την οποία απορρέει μια βαθιά ριζωμένη κουλτούρα ενημέρωσης και διαβούλευσης στις επιχειρήσεις.

Το γεγονός αυτό παρέχει στους εκπροσώπους των εργαζομένων των παραπάνω χωρών την ευκαιρία να ζητάνε ενημέρωση για οποιοδήποτε ζήτημα, ακόμη και αν από πρώτη άποψη δεν φαίνεται να είναι σημαντικό, πράγμα το οποίο δημιουργεί ένα καλό κλίμα συνεννόησης στην επιχείρηση ανάμεσα στις δύο πλευρές (εργοδότη-εργαζόμενους). Η ύπαρξη του κλίματος αυτού μπορεί να αποδειχθεί ζωτικής σημασίας σε περιόδους οικονομικής και χρηματοπιστωτικής κρίσης, όταν τα θέματα προς συζήτηση είναι απείρως πιο σημαντικά.

Σε χώρες όπως η Ελλάδα, η Βουλγαρία, η Κύπρος, η Μάλτα, η Ρουμανία, η Ισπανία και η Ιταλία, όπου δεν υπάρχει αντίστοιχη κουλτούρα ως προς την ενημέρωση και τη διαβούλευση, συνετό είναι να ξεκινήσετε ως εκπρόσωποι των εργαζομένων να συμμετέχετε στη διαδικασία αυτή όταν η επιχείρηση παρουσιάζει κέρδη, ώστε να μάθετε να κάθεστε γύρω από ένα τραπέζι, να συζητάτε και να μην οπισθοχωρείτε με τις πρώτες αντιρρήσεις της διοίκησης.

Πέρα από την κουλτούρα της χώρας ως προς την ενημέρωση και τη διαβούλευση, πιο σημαντικό ίσως ρόλο διαδραματίζει η εταιρική ωριμότητα και κουλτούρα όσον αφορά την ενημέρωση και τη διαβούλευση στη συγκεκριμένη επιχείρηση ανάμεσα στη διοίκηση και τους εκπροσώπους των εργαζομένων.

Η καλή στάση απέναντι στην επικοινωνία και το διάλογο και το να έχουν και τα δύο εμπλεκόμενα μέρη θετικές προθέσεις αποτελούν την καλύτερη βάση για να καθίσουν μαζί γύρω από ένα τραπέζι, με στόχο να εκμηδενίσουν τυχόν αρνητικές επιδράσεις των αλλαγών, στις οποίες προσβλέπει η διοίκηση και για να προσπαθήσουν να βρουν κοινά αποδεκτές λύσεις.

Είναι αλήθεια ότι τόσο η διοίκηση όσο και οι εκπρόσωποι των εργαζομένων χρειάζεται να καταβάλουν προσπάθεια για να κατανοήσουν τη θέση του συνομιλητή τους. Από την άλλη μεριά, την κύρια ευθύνη επίτευξης ποιοτικής ενημέρωσης και διαβούλευσης την έχει η διοίκηση.

Η διοίκηση της επιχείρησης οφείλει να παρέχει γραπτώς στους εκπροσώπους των εργαζομένων ορθή, έγκυρη, έγκαιρη και αναλυτική ενημέρωση (πρακτικές γραπτές σημειώσεις). Η ενημέρωση πρέπει να είναι σαφής, αληθής και να καλύπτει όλα τα θέματα. Θα πρέπει πάντα να επιβεβαιώνετε από μόνοι σας ότι η ενημέρωση που πήρατε είναι αληθής και όχι παραπλανητική.

Θα πρέπει επίσης να αντλείτε και μόνοι σας ανεξάρτητα ενημέρωση και να συγκεντρώνετε από δικές σας πηγές τα απαραίτητα στοιχεία. Μία ιδιαίτερα χρήσιμη πηγή ενημέρωσης συνιστά το ΓΕΜΗ, το οποίο δημοσιεύει όλες οι βασικές αποφάσεις, αλλαγές στη διοίκηση και οικονομικά στοιχεία (ισολογισμό – αποτελέσματα χρήσης) της επιχείρησης.

Η καλή ενημέρωση αποτελεί τη βάση της διαβούλευσης. Θα πρέπει να απαιτείτε να λαμβάνετε ποιοτική ενημέρωση, επειδή σας ανοίγει τις πόρτες στην καλή διαβούλευση.

Η διαβούλευση χρειάζεται να διεξαχθεί με τον κατάλληλο τρόπο, στον κατάλληλο χρόνο και με το κατάλληλο περιεχόμενο. Ο διάλογος χρειάζεται να είναι άμεσος και ειλικρινής και από τις δύο πλευρές. Θα πρέπει να οριστεί σαφώς το θέμα της ενημέρωσης και της διαβούλευσης, έτσι ώστε να γίνει καλύτερα κατανοητό. Τα θέματα της διαβούλευσης θα πρέπει να γνωστοποιούνται στους εκπροσώπους των εργαζομένων πριν από την κοινή συνάντηση. Η διοίκηση οφείλει να παρέχει στους εκπροσώπους των εργαζομένων ενημέρωση εγκαίρως, δηλαδή σε ένα εύλογο χρονικό διάστημα πριν από την κοινή συνάντηση. Οι εκπρόσωποι των εργαζομένων πρέπει πρώτα να μελετήσουν και να γνωρίζουν καλά όλα τα υπό συζήτηση θέματα, έτσι ώστε να είναι σε θέση να εκθέσουν τα επιχειρήματά τους.

Εσείς, ως εκπρόσωποι των εργαζομένων, οφείλετε να χτίσετε, εφόσον αυτό είναι εφικτό, σχέσεις εμπιστοσύνης με τη διοίκηση και να διατηρήσετε ανοιχτούς τους διαύλους επικοινωνίας μαζί της. Στο σημείο αυτό, θα ήταν πιο χρήσιμο εάν συμφωνούσατε να φτιάξετε μια κοινή Επιτροπή, η οποία θα συζητούσε τακτικά τα εργασιακά ζητήματα, που θα προέκυπταν.

Ο εκπρόσωπος της διοίκησης θα πρέπει να κατέχει θέση με αρμοδιότητες, που να του επιτρέπουν να συζητήσει τα συγκεκριμένα θέματα.

Οι όροι της ενημέρωσης και της διαβούλευσης, συμπεριλαμβανομένου του προγραμματισμού του χρονοδιαγράμματος (έναρξη και λήξη) της διαβούλευσης θα πρέπει να συμφωνηθούν με τη διοίκηση εξαρχής.

Πρέπει να εκφέρετε απόψεις που συνάδουν με την ενημέρωση που έχετε πάρει.

Πριν και κατά τη διάρκεια της διαβούλευσης θα πρέπει να διερευνάτε και να σκέφτεστε ποια είναι τα κίνητρα και τα συμφέροντα όλων των εμπλεκομένων των δύο μερών. Το να προσπαθήσετε να μπείτε στη θέση του άλλου, θα σας βοηθήσει να αναγνωρίσετε, γιατί η διοίκηση υποστηρίζει τις συγκεκριμένες θέσεις και πως θα μπορέσετε να τη φέρετε πιο κοντά στις δικές σας θέσεις.

Ωστόσο, κατά τη διάρκεια της διαβούλευσης, θα πρέπει να έχετε το νου σας ότι ενδέχεται να σας έχουν στήσει κάποιες παγίδες.

Θα πρέπει να προσέχετε τις δυναμικές των ομάδων.

Θα πρέπει πρώτα να συζητήσετε με τα ενδιαφερόμενα μέρη (με αυτούς δηλαδή που θα επηρεαστούν από τις επικείμενες αλλαγές). Θα πρέπει να συγκεντρώσετε επαρκή στοιχεία για τις επιπτώσεις, που θα έχουν οι αλλαγές, τις οποίες επιθυμεί να εισάγει η διοίκηση και να εξετάσετε ποιον (ποιους) θα επηρεάσουν οι αλλαγές αυτές και με ποιον τρόπο. Χρήσιμο επίσης θα ήτανε να αναλογιστείτε ποιες θα είναι οι επιπτώσεις και στα δύο μέρη.

Ως εκπρόσωποι των εργαζομένων θα πρέπει επίσης να αναλύσετε πώς ενεργήσατε στο παρελθόν και πάρετε μαθήματα από την προηγούμενη εμπειρία σας.

Θα πρέπει να κρατάτε γραπτά πρακτικά των συζητήσεων.

Σε περίπτωση, που ο εργοδότης δείχνει ότι δεν έχει καμία πρόθεση να συμβιβαστεί, τότε θα πρέπει να στηρίξετε τη διαβούλευση με συνδικαλιστικές κινητοποιήσεις.

Οι λεπτομερείς διευθετήσεις για τον τρόπο υλοποίησης της ενημέρωσης και διαβούλευσης των εργαζομένων συνήθως συμφωνούνται μετά από διαπραγματεύσεις μεταξύ των δύο μερών και γράφονται σε μια Συμφωνία που υπογράφεται από τους εκπροσώπους των εργοδοτών και των εργαζομένων. Οι Συμφωνίες για την ενημέρωση και τη διαβούλευση απαντώνται συχνότερα στην περίπτωση των ΕΣΕ (Ευρωπαϊκών Συμβουλίων Εργαζομένων). Θα πρέπει να προσέξετε κυρίως δύο σημεία:

• Πρώτον, θα πρέπει να έχετε πάντα κατά νου πως ό,τι είναι γραμμένο στη Συμφωνία υπερισχύει των προβλέψεων της Οδηγίας. Για παράδειγμα, αν η ειδική διαπραγματευτική ομάδα και ο εργοδότης έχουν καταλήξει σε Συμφωνία για τη λειτουργία του ΕΣΕ, που δεν προβλέπει την πληρωμή από τη διοίκηση του εμπειρογνώμονα που ορίζουν οι εκπρόσωποι των εργαζομένων για να τους υποστηρίζει ή δεν προβλέπει κόστος για την εκπαίδευση των μελών του ΕΣΕ, τότε ισχύει ότι προβλέπει η Συμφωνία (παρόλο που οι επικουρικές διατάξεις της Οδηγίας 2009/38 προβλέπουν το αντίθετο). Στην περίπτωση που οι διαπραγματεύσεις δεν καταλήξουν σε Συμφωνία, η οποία να έχει περισσότερα θετικά για τους εκπρόσωπους των εργαζομένων από τα αναφερόμενα στις επικουρικές διατάξεις, είναι καλύτερα να μην δεχτείτε να υπογράψετε Συμφωνία, διότι στην περίπτωση αυτή τίθενται σε ισχύ οι επικουρικές διατάξεις.
• Δεύτερον, όσον αφορά το χρόνο, στον οποίο πραγματοποιούνται οι διαπραγματεύσεις για τη Συμφωνία, είναι πάντα καλύτερο να πραγματοποιούνται, σε περιόδους που η εταιρεία δεν αντιμετωπίζει οικονομικά προβλήματα ή προβλήματα με την αγορά και το συνδικάτο είναι πιο ισχυρό. Να θυμάστε ότι θα πρέπει να ανατρέξετε στις διατάξεις και τους όρους της Συμφωνίας, και σε χαλεπούς καιρούς όταν προκύψουν προβλήματα.

Κατά τη διάρκεια της ενημέρωσης και διαβούλευσης οι εργαζόμενοι εκφράζονται μέσω των εκπροσώπων τους. Το εάν η διαβούλευση καταλήξει σε ικανοποιητικές λύσεις ή εάν θα υπάρξει ρήξη με τη διοίκηση, εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τις αρετές και τις ικανότητες των εκπροσώπων.

Οι συνδικαλιστές, από όλες τις χώρες, τόνισαν ως πιο σημαντικά χαρακτηριστικά των εκπροσώπων των εργαζομένων ότι θα πρέπει να:

• Έχετε καταρτιστεί πάνω στην ενημέρωση και τη διαβούλευση.
• Πιστεύετε στην ενότητα, στην ευθύνη και στην αλληλεγγύη.
• Γνωστοποιείτε στους εργαζόμενους την ενημέρωση, που λαμβάνετε και να τους ενημερώνετε σχετικά με τις ενέργειές σας, οι οποίες αποσκοπούν να εντοπίσετε όλες τις πιθανές λύσεις.s.
• Μη δημιουργείτε ποτέ αυταπάτες ή φρούδες ελπίδες στους εργαζόμενους, ενημερώνετέ τους σωστά.

Ως εκπρόσωποι των εργαζομένων, ως σωματείο ή ως εμπειρογνώμονες, θα πρέπει πάντα να έχετε υπόψη σας ότι συμμετέχετε στη διαδικασία ενημέρωσης και διαβούλευσης και προσπαθείτε να επιτύχετε τη βελτίωση των συνθηκών ή διευθετήσεων για την ενημέρωση και τη διαβούλευση, για να μπορείτε να αγωνισθείτε από καλύτερη θέση για τη βελτίωση των συνθηκών των εργαζομένων. Είστε υπεύθυνοι για το πως χειρίζεστε την ενημέρωση που σας παρέχεται και πρέπει να χρησιμοποιείτε τη γνώση αυτή προς όφελος των συναδέλφων σας.

Θα πρέπει έχετε υπόψη σας ότι ως εκπρόσωποι των εργαζομένων έχετε ατομική και συλλογική ευθύνη.

Το όριο ενημέρωσης και διαβούλευσης είναι να μη χαθούν θέσεις εργασίας, ή, στην περίπτωση που αυτό αποδεικνύεται ανέφικτο, είναι να ελαχιστοποιηθούν οι επιπτώσεις για τους εργαζόμενους που πλήττονται.

Σε μια επιχείρηση μπορεί να υπάρχουν περισσότερα από ένα σωματεία, που ενδεχομένως ανήκουν σε συνδικαλιστικές Ομοσπονδίες με διαφορετικές ιδεολογικές αφετηρίες. Η ενότητα και ο συντονισμός της δράσης μεταξύ των σωματείων αυτών είναι απαραίτητα, αν θέλετε να βελτιώσετε τη θέση σας. Οι εκπρόσωποι των εργαζομένων πρέπει να εκφέρουν ενιαία θέση και όχι κατακερματισμένες απόψεις.

Αντίθετα, η διοίκηση της επιχείρησης χρησιμοποιεί συχνά τις συγκρούσεις ή την έλλειψη συντονισμού μεταξύ των σωματείων για να εξουδετερώσει τη συνδικαλιστική πίεση (π.χ. το σωματείο σε ένα εργοστάσιο κατεβαίνει σε απεργία και το σωματείο των εργαζομένων σε άλλο εργοστάσιο της ίδιας επιχείρησης δεν προβαίνει σε οποιαδήποτε συνδικαλιστική κινητοποίηση, με αποτέλεσμα οι εργαζόμενοι στο δεύτερο εργοστάσιο να κάνουν υπερωρίες και έτσι να αντισταθμίζονται οι απώλειες της εργοδοσίας από την απεργία στο πρώτο εργοστάσιο).

Θα πρέπει να ενημερώνετε τους συναδέλφους σας για την κατάσταση, τις θέσεις και την πορεία της διαβούλευσης (όταν φυσικά δεν τίθεται ζήτημα εμπιστευτικότητας).

Τα σωματεία θα πρέπει να σκέφτονται δημιουργικά τρόπους (συμπεριλαμβανομένης και της χρήσης των κοινωνικών δικτύων) για να μεταφέρουν την ενημέρωση στους εργαζόμενους.

Ως εκπρόσωπος των εργαζομένων, συνδικαλιστής ή μέλος του εργασιακού συμβουλίου, αντλείτε τη δύναμή σας ακριβώς από το γεγονός ότι αντιπροσωπεύετε τους εργαζόμενους και εκλέγεστε για το σκοπό αυτόν. Ο δεσμός αυτός δεν εξαντλείται στην πράξη της συμμετοχής των εργαζομένων στις εκλογές, αποτελεί μια ζωντανή σχέση και πρέπει να διατηρηθεί ως τέτοια. Είναι πάνω από όλα μια πράξη εμπιστοσύνης σε σας. Για το σκοπό αυτό, θα πρέπει να περνάτε την ενημέρωση που λαμβάνετε από τη διοίκηση της επιχείρησης στους συναδέλφους σας και να τους κρατάτε ενήμερους για το τι συμβαίνει και ποια είναι τα αποτελέσματα της διαβούλευσης (αν φυσικά υπάρχουν). Η διαφάνεια στηρίζεται στη συχνή επικοινωνία. Το να είσαστε ειλικρινείς και ξεκάθαροι με τους συναδέλφους σας είναι το κύριο προτέρημα που ζητούν από εσάς.

Για να ενημερώσουν τους εργαζόμενους πολλοί από τους εκπροσώπους των εργαζομένων χρησιμοποιούν τη Γενική Συνέλευση, ενώ κάποιοι άλλοι τον πίνακα ανακοινώσεων ή την εταιρική εφημερίδα. Όποιον τρόπο κι αν επιλέξετε να χρησιμοποιήσετε (μπορείτε επίσης να χρησιμοποιήσετε e-mail ή άλλες εφαρμογές της νέας τεχνολογίας), το όλο εγχείρημα της επικοινωνίας με τους συναδέλφους σας, μπορεί να σας δώσει την ευκαιρία να ακούσετε ιδέες, να πάρετε από αυτούς πληροφόρηση ή τεκμηρίωση, που μπορεί να σας είναι εξαιρετικά χρήσιμη και, ούτως ή άλλως, θα κρατήσει τους συναδέλφους σας σε ετοιμότητα για κάθε συνδικαλιστική κινητοποίηση, που μπορεί να χρειαστεί να αναλάβετε (π.χ. στάση εργασίας, απεργία, διαδήλωση κλπ.).

Όταν οι πολυεθνικές αποφασίζουν να κλείσουν μια εργοστασιακή μονάδα, είναι πολύ δύσκολο να αποτρέψει κανείς την απόφασή τους. Ακόμη όμως και στην περίπτωση του κλεισίματος ενός εργοστασίου πολυεθνικής επιχείρησης, γεγονός που είναι πολύ δύσκολο να αντιμετωπιστεί, πρέπει να υπάρχει η μέγιστη δυνατή διαφάνεια στους εργαζόμενους, προκειμένου να μπορέσουν να πάρουν τις δικές τους αποφάσεις βασισμένες σε γεγονότα και όχι σε φήμες. Οι δε συνδικαλιστές, οφείλουν να προσπαθήσουν να βρουν εναλλακτικές λύσεις.

Η αποτελεσματική επικοινωνία απαιτεί την ανάπτυξη και χρήση ενός αποτελεσματικού συστήματος εσωτερικής ενημέρωσης. Αυτό το σύστημα μπορεί να χρησιμοποιηθεί με διπλό τρόπο. Πρώτον, μπορείτε να το χρησιμοποιήσετε για να παρέχετε ενημέρωση προς τους συναδέλφους και δεύτερον, μπορείτε να το χρησιμοποιήσετε για τη συλλογή πρωτογενών πληροφοριών ή για να ελέγξετε την ενημέρωση, που σας δίνει ο εργοδότης.

Εάν χρησιμοποιείτε e-mails για να επικοινωνείτε, είναι προτιμότερο να χρησιμοποιείτε τα προσωπικά e-mails των συναδέλφων σας και όχι τα εταιρικά mails ή το εταιρικό intranet, προκειμένου να κρατήσετε την επικοινωνία μεταξύ των εργαζομένων εκτός πρόσβασης και ελέγχου της εταιρείας.

Η αλληλεγγύη είναι στενά συνδεδεμένη με την ενότητα, αλλά έχει και μια ευρύτερη έννοια. Η αλληλεγγύη μπορεί να ερμηνευθεί ως κοινή δράση με τους συναδέλφους που εργάζονται στην ίδια εταιρεία, αλλά σε άλλη μονάδα ή σε άλλη χώρα και αντιμετωπίζουν ένα σοβαρό πρόβλημα.

Η αλληλεγγύη μπορεί να φαίνεται φυσική και αυτονόητη, τα πράγματα μπορεί να είναι όμως πιο πολύπλοκα. Σκεφτείτε για παράδειγμα, την περίπτωση που η διοίκηση της επιχείρησης θέλει να κλείσει ένα εργοστάσιο. Αν δεν κλείσουν το εργοστάσιο που προτείνουν, θα μπορούσαν ίσως να κλείσουν το δικό σας. Η εμπειρία έχει δείξει ότι εάν δεν υπάρξει αλληλεγγύη μεταξύ των εργαζομένων υπάρχει το ενδεχόμενο μεσοπρόθεσμα να κλείσουν και τα δύο εργοστάσια.

Τα πράγματα είναι ακόμα πιο περίπλοκα στην περίπτωση των πολυεθνικών επιχειρήσεων, όπου η υποστήριξη των εργαζομένων σε μια συγκεκριμένη χώρα που εργάζονται σε ένα εργοστάσιο, που κινδυνεύει να κλείσει, μπορεί να έχει αρνητικές συνέπειες στους εργαζομένους πολλών άλλων χωρών, στις οποίες δραστηριοποιείται η επιχείρηση.

Στην πράξη, μπορεί να αντιμετωπίσετε διλήμματα, όπως: θα εξετάζατε το ενδεχόμενο να στηρίξετε συναδέλφους άλλου εργοστασίου, που έχουν εμπλακεί σε τοπικές συγκρούσεις; Αν είστε μέλος του ΕΣΕ, πώς θα αντιμετωπίζατε το πρόβλημα του κλεισίματος ενός εργοστασίου σε χώρα μη μέλος της ΕΕ (η οποία δεν εκπροσωπείται στο ΕΣΕ);

Τελευταία επισήμανση αλλά όχι λιγότερο σημαντική είναι ότι η αυθόρμητη αλληλεγγύη δεν αρκεί. Όταν αντιμετωπίζετε πρόβλημα, θα πρέπει να επιζητήσετε να συνεννοηθείτε με τις συνδικαλιστικές οργανώσεις που επιδεικνύουν αλληλεγγύη προς εσάς, προκειμένου να συντονιστείτε και να μεγιστοποιηθεί ο αντίκτυπος.

Η αλληλεγγύη μπορεί να εκφραστεί επίσης μεταξύ εργαζομένων ή συνδικαλιστικών οργανώσεων από διαφορετικές επιχειρήσεις. Περιλαμβάνει τις συνδικαλιστικές οργανώσεις σε όλα τα επίπεδα (συμπεριλαμβανομένου του επιπέδου της Συνομοσπονδίας).

Η οργάνωση μιας ισχυρής συνδικαλιστικής δράσης απαιτεί να γνωστοποιείτε τα προβλήματα, τις αποφάσεις και τις ενέργειές σας σε άλλες συνδικαλιστικές οργανώσεις και σωματεία, να επιζητάτε την αλληλεγγύη τους και να συντονίζεστε μαζί τους. Ο συντονισμός με τις εθνικές και (στην περίπτωση των ΕΣΕ) Ευρωπαϊκές Ομοσπονδίες είναι συνεπώς απαραίτητος, όπως επίσης και η συνεχής κατάρτιση και ενίσχυση του δικτύου των ευρωπαϊκών εκπροσώπων των εργαζομένων.

Η διοίκηση πρέπει να γνωρίζει ότι το συνδικαλιστικό σωματείο δε θα διστάσει να χρησιμοποιήσει όλα τα διαθέσιμα νόμιμα μέσα.

Για να μεγιστοποιηθεί η πίεση προς τον εργοδότη σας, πρέπει να εξασφαλίσετε την υποστήριξη των κοινωνικών οργανώσεων και φορέων σε όλα τα επίπεδα (τοπική αυτοδιοίκηση, τοπικές αρχές, υπουργείο και υπηρεσίες του υπουργείου). Η προσπάθεια αυτή μπορεί να συμβάλλει στη δημιουργία θετικού κλίματος για την υπόθεσή σας, αλλά μπορεί επίσης να έχει πρακτική εφαρμογή (τριμερείς συναντήσεις κλπ.).

Σημαντική συνιστώσα της αλληλεγγύης αποτελεί η κινητοποίηση της τοπικής κοινωνίας και των εργαζομένων σε άλλους κλάδους. Για να το πετύχετε αυτό, θα πρέπει να χρησιμοποιήσετε τα μέσα επικοινωνίας και δημοσιότητας προκειμένου να γνωστοποιήσετε το πρόβλημά σας και να κερδίσετε την υποστήριξή τους. Η χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης μπορεί επίσης να αποδειχθεί χρήσιμη για την επίτευξη της διείσδυσης του μηνύματός σας σε μεγάλους αριθμούς ατόμων.

Για παράδειγμα, στην περίπτωση της ΒΙΟME, μιας πτωχευμένης χημικής βιομηχανίας στη Θεσσαλονίκη, το εργοστασιακό σωματείο ανέλαβε τη λειτουργία του εργοστασίου. Δημιουργήθηκε ένα τεράστιο κίνημα αλληλεγγύης και τα προϊόντα της εταιρείας προωθούνται και πωλούνται κινηματικά (όχι μόνο μέσω του εργατικού κινήματος, αλλά και των οικολόγων, των κινήσεων για την καταπολέμηση της φτώχειας, των συνεταιρισμών κλπ. ) από την Ελλάδα και το εξωτερικό.

Η ενημέρωση πρέπει να δίνεται γραπτώς και να μην περιορίζεται σε παρουσιάσεις σημείων γενικού ενδιαφέροντος, σε παρουσιάσεις με power point ή σε διαφημιστικά σποτάκια.

Σε πολλές περιπτώσεις που ανέφεραν οι συνδικαλιστές, οι εργοδότες αρνούνται να τηρούνται γραπτά πρακτικά των συνεδριάσεων ενημέρωσης και διαβούλευσης. Ο λόγος είναι ότι με αυτόν τον τρόπο μπορούν εύκολα στο μέλλον να επαναδιατυπώσουν ή ακόμη και να αρνηθούν αυτά, που έχουν πει στη συνάντηση.

Θα πρέπει να επιμένετε να κρατάτε πρακτικά ή να ηχογραφούνται οι συνεδριάσεις. Σε περίπτωση, που αυτό καθίσταται ανέφικτο, μια πρόταση που προτάθηκε από συνδικαλιστή είναι να κρατάτε εσείς, με δική σας πρωτοβουλία, πρακτικά και στη συνέχεια να τα καταθέτετε με αριθμό πρωτοκόλλου στην επιχείρηση.

Ο εργοδότης σας γενικά διαθέτει περισσότερους πόρους και τεχνικούς εμπειρογνώμονες από εσάς. Οι επιχειρήσεις στις οποίες πραγματοποιείται η ενημέρωση και διαβούλευση έχουν (δεδομένου ότι, σύμφωνα με τα ευρήματα της έρευνας πρόκειται για μεσαίες και μεγάλες επιχειρήσεις) τεχνικό τμήμα, οικονομικές και λογιστικές υπηρεσίες, δικηγόρο κ.λπ., που διαμορφώνουν τις απόψεις της επιχείρησης και υποστηρίζουν τη διοίκηση πριν, κατά τη διάρκεια και μετά τις συνεδριάσεις ενημέρωσης και διαβούλευσης.

Η ενημέρωση συνήθως περιλαμβάνει και πληροφορίες τεχνικής φύσεως (π.χ. ανάλυση των οικονομικών στοιχείων και ισολογισμών, δεδομένα παραγωγής κ.λπ.), τις οποίες δεν είστε υποχρεωμένοι ως συνδικαλιστές να κατέχετε. Θα πρέπει να προσέχετε και να οργανώνετε καλά την ενημέρωσή σας, και σε αυτό μπορούν να σας βοηθήσουν ειδικοί στα θέματα αυτά (εμπειρογνώμονες).

Για να είστε σε θέση να κατανοήσετε την ενημέρωση σε τεχνικά θέματα, πρέπει να θέσετε τις σωστές ερωτήσεις και να προετοιμάστε τις θέσεις σας. Εν όψει της συμμετοχής σας στη διαβούλευση, χρειάζεστε τη βοήθεια ενός εμπειρογνώμονα. Ο εμπειρογνώμονας μπορεί να μην είναι το ίδιο πρόσωπο όλες τις φορές. Στην πραγματικότητα, ο εμπειρογνώμονας, που χρειάζεστε, εξαρτάται από τη φύση της ενημέρωσης. Θα πρέπει να αναζητήσετε άτομο, που έχει τις κατάλληλες γνώσεις, εμπειρία και δεξιότητες.

Θα βοηθηθείτε ιδιαίτερα εάν υποστηριχθείτε από δικηγόρους και εμπειρογνώμονες.

Η Οδηγία 2009/38 και οι περισσότερες συμφωνίες των ΕΣΕ προβλέπουν τουλάχιστον έναν εμπειρογνώμονα, οριζόμενο από τους εκπροσώπους των εργαζομένων, το κόστος του οποίου καταβάλλεται από την εταιρεία. Στην περίπτωση όμως που η συμφωνία για την ενημέρωση και τη διαβούλευση, είτε σε εθνικό είτε σε ευρωπαϊκό επίπεδο δεν προβλέπει εμπειρογνώμονα, τότε το κόστος του το επωμίζεται το σωματείο. Στις περισσότερες περιπτώσεις, οι εμπειρογνώμονες είναι μόνιμοι συνεργάτες των συνδικαλιστικών οργανώσεων ή ομοσπονδιών.

Οι εμπειρογνώμονες είναι συνήθως δικηγόροι, και δευτερευόντως λογιστές ή οικονομολόγοι ή μηχανικοί.

Οι εμπειρογνώμονες, προτού ξεκινήσουν να παρέχουν τις υπηρεσίες τους, πρέπει να υπογράψουν μια δήλωση ότι δεσμεύονται με τις ίδιες υποχρεώσεις ως προς την τήρηση της εμπιστευτικότητας όπως και οι εκπρόσωποι των εργαζομένων.

Οι Εθνικές νομοθεσίες πρέπει να σέβονται το πνεύμα της Οδηγίας 2002/14, να είναι σαφείς και να προβλέπουν κυρώσεις που είναι αποτελεσματικές, αποτρεπτικές και αναλογικές. Οι νομοθεσίες θα πρέπει να υποστηρίζουν την επιτυχία της ενημέρωσης και της διαβούλευσης.

Ως συνδικαλιστές ή ως εκπρόσωποι των εργαζομένων, θα πρέπει να λάβετε την κατάλληλη κατάρτιση και ενημέρωση σχετικά με το θέμα της διαβούλευσης. Επίσης, θα πρέπει να μελετήσετε καλά τη νομοθεσία, για να είστε σε θέση να γνωρίζετε τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις σας. Θα πρέπει να είστε ενήμεροι σχετικά με την εργατική νομοθεσία και τους κανονισμούς εργασίας. Αυτό θα βελτιώσει τις δεξιότητές σας και την ικανότητά σας στη διαβούλευση ή ακόμα και διαπραγμάτευση. Επιπλέον, θα πρέπει να εκπαιδευτείτε πάνω στις τεχνικές διαπραγμάτευσης.

Επιπροσθέτως, θα πρέπει να γνωρίζετε καλά τις διατάξεις των Οδηγιών που αφορούν την ενημέρωση και τη διαβούλευση και την αντίστοιχη εθνική νομοθεσία μεταφοράς των Οδηγιών αυτών. Για παράδειγμα, εάν η διοίκηση της εταιρείας σας σκοπεύει να προβεί σε μαζικές απολύσεις, θα πρέπει να γνωρίζετε τις διατάξεις της Οδηγίας 98/59 και τον αντίστοιχο νόμο, που την έχει ενσωματώσει στην εθνική νομοθεσία της χώρας σας.

Φυσικά, κανείς δεν περιμένει από εσάς να έχετε γνώσεις, που δεν έχουν ακόμα και οι δικηγόροι, αν δεν είναι εξειδικευμένοι στο συγκεκριμένο θέμα. Θα πρέπει να γνωρίζετε τις βασικές διατάξεις. Η συμμετοχή σε εκπαιδευτικά σεμινάρια, που διοργανώνονται από τα σωματεία, ή σε συναντήσεις για την ανταλλαγή εμπειριών με άλλους εκπροσώπους εργαζομένων ή η υποβολή ερωτήσεων στην Επιθεώρηση Εργασίας ή η υποστήριξη από ένα δικηγόρο μπορεί να αποδειχθούν πολύ χρήσιμα και να σας γλιτώσουν από πολλά προβλήματα.

Το ίδιο ισχύει και για άλλα νομοθετήματα (π.χ. σχετικά με το πτωχευτικό δίκαιο). Οι Ισπανοί συνδικαλιστές αναφέρθηκαν ειδικά στο ότι οι εκπρόσωποι των εργαζομένων πρέπει να γνωρίζουν τις διατάξεις και συγκεκριμένα τι προβλέπει η ειδική διαδικασία απόλυσης που ονομάζεται ΕRΕ (Expediente de Regulacion de Empleo). Οι συνδικαλιστές πρέπει να γνωρίζουν καλά τις βασικές προβλέψεις νομοθεσιών τέτοιου είδους, καθώς και θέματα που σχετίζονται με τα χρηματοοικονομικά και το marketing (όπως προτείνουν οι Ιταλοί συνδικαλιστές), προκειμένου να είναι σε θέση να συμμετέχουν αποτελεσματικά στην ενημέρωση και τη διαβούλευση.

Αυτού του είδους η γνώση μπορεί επίσης να αποκτηθεί μέσω της κατάρτισης, ανταλλαγής τεχνογνωσίας και υποστήριξης από εμπειρογνώμονες. Σε πολλές συμφωνίες σχετικά με την ενημέρωση και τη διαβούλευση (κυρίως στα ΕΣΕ, καθώς προβλέπεται από την Οδηγία 2009/38) προβλέπεται κατάρτιση των εκπροσώπων των εργαζομένων, που συμμετέχουν στην ενημέρωση και τη διαβούλευση, τα έξοδα της οποίας καλύπτονται από την επιχείρηση.

Οι συνδικαλιστές που συμμετείχαν στην έρευνα από την Ελλάδα, τη Ρουμανία, την Ιταλία και την Ισπανία, συμφώνησαν ότι προκειμένου να επιτύχετε την αποτελεσματική προστασία των δικαιωμάτων και των συμφερόντων των εργαζομένων, θα πρέπει να δείξετε επιμονή και να χρησιμοποιήσετε κάθε μέσον, που προβλέπεται από το νόμο και να μη διστάσετε να προσφύγετε, εάν χρειαστεί, στις διαθέσιμες δικαστικές διαδικασίες.

Θα πρέπει να έχετε πάντα κατά νου ότι αν έχετε επεξεργαστεί δικές σας απόψεις και προτάσεις για την επίλυση του προβλήματος και τις καταθέσετε στο τραπέζι της διαβούλευσης, τότε θα είναι πιο εύκολο να φέρετε τη διοίκηση να συζητήσει με βάση τις θέσεις αυτές. Είναι ακόμα καλύτερα να είστε έτοιμοι να παρουσιάσετε όχι μόνο μια λύση, αλλά πολλές εναλλακτικές λύσεις, καθώς, με τον τρόπο αυτό διευρύνετε το φάσμα των διαθέσιμων επιλογών και μπορεί να έχετε έτοιμες απαντήσεις σε αντιρρήσεις, που πιθανόν να εγείρει από την πλευρά της η διοίκηση.

Ακόμη και στην περίπτωση, που φαίνεται ότι υπάρχει αδιέξοδο και η επιχείρηση οδηγείται σε κλείσιμο, οι εργαζόμενοι μπορούν ενδεχομένως να προκρίνουν κάποια εναλλακτική λύση, όπως για παράδειγμα, προτείνουν οι Ιταλοί συνδικαλιστές, να σχηματίσουν οι εργαζόμενοι ένα συνεταιρισμό, που να αναλάβει τις δραστηριότητες της επιχείρησης.

Σε περίπτωση που η διοίκηση αρνείται την ενημέρωση και τη διαβούλευση, θα πρέπει να εξετάσετε εάν και πόσο θα πρέπει να επιμείνετε. Η μη ενημέρωση είναι μερικές φορές προτιμότερη από την ανεπαρκή ή επιφανειακή ενημέρωση και διαβούλευση, η οποία προσφέρει στη διοίκηση το πρόσχημα ότι έχει σεβαστεί τη διαδικασία της ενημέρωσης και διαβούλευσης. Ο λόγος είναι γιατί, όταν η ενημέρωση και η διαβούλευση δεν έχουν προηγηθεί της απόφασης της διοίκησης, το σωματείο μπορεί να αποταθεί στο Δικαστήριο καταγγέλλοντας ότι έχει παραβιαστεί πλήρως η Οδηγία 2002/14 και ότι η απόφαση της διοίκησης θα πρέπει να ακυρωθεί.